Overzicht chirurgische instrumenten en hun benamingen

Chirurgische instrumenten zijn medische hulpmiddelen die gebruikt worden door chirurgen om operaties uit te voeren.

Er zijn honderden soorten chirurgische instrumenten die ontworpen zijn voor specifieke doeleinden en specialiteiten.

Hieronder een overzicht van de meest gebruikte instrumenten en hun namen. 

• Scalpel

  
  
  Een scalpel is een scherp mes dat wordt gebruikt om incisies te maken in de huid en het weefsel. Er zijn verschillende vormen en maten van scalpelbladen, afhankelijk van de procedure. De meest voorkomende scalpelbladen zijn #10, #11, #15 en #7. De scalpel wordt vastgehouden door een scalpelheft (of mesheft), dat ook verschillende nummers heeft, zoals #3 of #7. Een scalpel wordt ook wel een bistouri genoemd.

• Pincet

  Een pincet is een soort chirurgisch instrument dat wordt gebruikt om weefsel of voorwerpen vast te grijpen en vast te houden. Ze kunnen getand (gekarteld) of niet getand zijn aan de punt. Enkele voorbeelden van pincetten zijn:

• Weefsel-, Adson-, rat-tand-, Allis- en Babcock-pincetten: Deze pincetten hebben tanden aan de punt, die kunnen variëren in aantal, vorm en grootte. Ze worden gebruikt om stevig weefsel vast te grijpen, zoals fascia, spieren of huid. Deze worden ook chirurgische pincetten genoemd.
  
  

• Arterie-, Dunhill-, Sawtell- en Spencer Wells-pincetten: Deze pincetten hebben een gebogen of rechte punt met een inkeping of groef. Ze worden gebruikt om bloedvaten vast te grijpen en af te klemmen voor ligatie. Deze worden ook anatomische pincetten genoemd.
  
  

• Debakey-pincet: Dit pincet heeft een gladde punt met ribbels of groeven. Het wordt gebruikt om delicaat weefsel vast te grijpen, zoals darmen of bloedvaten, zonder ze te beschadigen.
  
  

• Micro-pincet: dit wordt enkel gebruikt bij micro-chirurgie en dus het manipuleren van zeer delicate structuren. vb Jeweller pincet.
  
  
  

• Retractor

  Een retractor of wondhaak is een soort chirurgisch instrument dat wordt gebruikt om weefsel of organen opzij te houden of te scheiden om het operatiegebied bloot te leggen of te vergroten. Er zijn verschillende soorten retractoren, zoals:

• Haak- en ribben-retractoren: Deze retractoren hebben een haakvormige of gebogen punt die onder het weefsel wordt geplaatst om het opzij te trekken. Ze kunnen handmatig worden vastgehouden door de chirurg of de assistent, zoals bv. de Volkmann retractor.
  
  

  Of zelfhoudend zijn door middel van een ratelmechanisme, ook wel automatische spreiders genoemd. Ze worden gebruikt om oppervlakkig of diep weefsel terug te trekken, zoals huid, spieren, botten of organen. Zoals bv. de Weitlaner rectractor.
  
  

• Langenbeck-, Morris- en St Mark’s-retractoren: Deze retractoren hebben een platte of licht gebogen punt die tussen het weefsel wordt geplaatst om het uit elkaar te duwen. Ze kunnen handmatig worden vastgehouden door de chirurg of de assistent, of zelfhoudend zijn door middel van een ratelmechanisme. Ze worden gebruikt om de randen van de wond open te houden of om het operatiegebied te vergroten. Vb. Langenbeck retractor.
  
  

• Schaar

  Een schaar is een soort chirurgisch instrument dat wordt gebruikt om weefsel, hechtingen of voor dissectie te knippen. Scharen kunnen recht of gebogen zijn en kunnen worden gebruikt voor het knippen van zware of fijnere structuren. Enkele voorbeelden van scharen zijn:

• Mayo-, Pott’s-, Metzenbaum- en Iris-scharen: Deze scharen hebben een scherpe of stompe punt met een snijrand. Ze worden gebruikt om weefsel te knippen of te dissecteren, zoals spieren, pezen, zenuwen of bloedvaten.
  
  

• Hecht-, draad- en nagelscharen: Deze scharen hebben een stompe punt met een snijrand. Ze worden gebruikt om hechtingen, draad of nagels te knippen.
  
  

• Sommige scharen hebben Zwart of gouden ringen. Dit is niet zomaar, dit geeft weer dat de scharen speciaal geharde bladen hebben of 1 blaad dat getand is.
  
  
  Zwarte ringen: dit betekent SC of Super Cut
  Dit instrument heeft een snijdend blad dat 'getand' is. vb: Mayo SC schaar.
  
  Voordelen:
  • Weefsels glijden niet weg bij het knippen
  • Extra grip in weefsel
  • Geschikt bij het knippen in taaie weefsels
    
    

  Hoe herken je een instrument met SC?

  • Aan het 'zwarte' handvat
  • 1 van de bladen heeft een getande rand

   

• Naaldhouder

  Een naaldhouder of naaldvoerder wordt gebruikt om hechtnaalden vast te houden en te manipuleren tijdens het hechten. Deze heeft een ratelmechanisme of crémaillère die voor spanning zorgt tussen de bekken waardoor de naald op zijn plaats blijft, en een ergonomische handgreep om de controle en het comfort van de chirurg te verbeteren.
  Er zijn verschillende soorten chirurgische naaldhouders die geschikt zijn voor verschillende soorten hechtingen, weefsels en operaties. Hier zijn enkele voorbeelden van veelgebruikte chirurgische naaldhouders:
  
  

  • Mayo-Hegar-naaldhouder: Een eenvoudige naaldhouder met een gladde of gekartelde bek. Het wordt gebruikt voor het vasthouden van zware of middelgrote naalden.
    
    
    

  • Crile-Wood-naaldhouder: Een naaldhouder met een getande bek. Het wordt gebruikt voor het vasthouden van middelgrote of fijne naalden.
    
    

  • Olsen-Hegar-naaldhouder: Een naaldhouder met een schaar aan de basis. Het wordt gebruikt voor het vasthouden en knippen van hechtingen.
    
    

  • Mathieu-naaldhouder: Een naaldhouder met een veermechanisme. Het wordt gebruikt voor het vasthouden van kleine of gebogen naalden.
    
    
    
  • Micro-naaldhouder: dit wordt enkel gebruikt bij micro-chirurgie en dus het hechten van zeer delicate structuren. Deze naaldhouder heeft een 'veer mechanisme' ipv een ratelmechanisme. De hechtnaald zijn doorgaans zeer fijn. vb Barraquer naaldhouder.
    
    
    

  • Gouden ringen: Dit betekent TC of Tungsten Carbid
    
    Dit instrument is uitgerust met een exrta harde inlay. 3 x harder dan RVS. Vb: TC Mayo-Hegar naaldvoerder.

• • Voordelen:

  • • Langere levensduur
    • Beter bestand tegen krassen
    • Beter bestand tegen corrosie
      
      

    Hoe herken je een instrument met TC?

    • Door het 'gouden' handvat.

    

• Klemmen
  
  

  Dit zijn een soort chirurgisch instrument dat wordt gebruikt om weefsel of voorwerpen vast te klemmen of te blokkeren. Klemmen kunnen traumatisch of atraumatisch zijn, afhankelijk van de vorm en de scherpte van de bek. Er zijn verschillende soorten klemmen, zoals:
  
  
• Arterieklemmen: Dit zijn klemmen die worden gebruikt om bloedvaten af te klemmen om bloedingen te voorkomen of te verminderen. Er zijn verschillende soorten arterieklemmen die worden gebruikt in de chirurgie, waaronder:
  
  
• Halstead Mosquito klemmen: Dit zijn kleine klemmen met dunne bekken die worden gebruikt om kleine bloedvaten af te klemmen. Ze hebben meestal een gekartelde rand om de grip te verbeteren.
  
  
• Kelly klemmen: Dit zijn middelgrote klemmen met bredere bekken dan de Halstead Mosquito klemmen. Ze worden gebruikt om middelgrote bloedvaten of weefsels af te sluiten.
• Kocher / Rochester-Ochsner klemmen: Dit zijn grotere klemmen met lange bekken (recht of gebogen) die worden gebruikt om grote bloedvaten en weefselbundels af te sluiten. Kunnen ook gebruikt worden of weefsel vast te nemen, deze zijn dan meestal getand.
  
  
• Doekklemmen: Dit zijn klemmen die worden gebruikt om operatiedoeken of andere materialen vast te houden of te positioneren tijdens een operatie. Ze hebben meestal een scherpe punt om door de stof heen te prikken. Een voorbeeld van een doekklem is de Backhaus klem.
  
  
• Tampontangen: Dit zijn klemmen die worden gebruikt om tampons of gazen in of uit een lichaamsholte te brengen of te verwijderen. Ze worden ook gebruikt voor het ontsmetten van de te opereren zone. Ze hebben meestal een lange steel en een gebogen of rechte bek. Een voorbeeld van een tampontang is de Foerster klem, die een gladde of gekartelde bek heeft.
  
  
  
• Hysterectomieklemmen: Dit zijn klemmen die worden gebruikt om de baarmoeder of de eierstokken af te sluiten of vast te houden tijdens een hysterectomie of andere gynaecologische ingrepen. Ze hebben meestal een stevige gebogen bek met tanden om de grip te verbeteren. Een voorbeeld van een hysterectomieklem is de Faure (Jean-Louis) klem.
  
  

Sommige chirurgische instrumenten hebben eigen namen die verwijzen naar de uitvinder, de ontdekker of de gebruiker van het instrument. Bijvoorbeeld:

• De Pean-klem is vernoemd naar de Franse chirurg Jules-Émile Péan, die het instrument ontwikkelde om bloedingen te stoppen.
• De Kocher-tang is vernoemd naar de Zwitserse chirurg Emil Theodor Kocher, die het instrument gebruikte om weefsels vast te houden en te manipuleren.
• De Rampley-pincet is vernoemd naar de Britse instrumentmaker William Rampley, die het instrument ontwierp om gaasjes en verbanden vast te houden.
• De Mayo-schaar is vernoemd naar de Amerikaanse chirurgen William James Mayo en Charles Horace Mayo, die het instrument gebruikten om zwaar weefsel te knippen.
• De Metzenbaum-schaar is vernoemd naar de Amerikaanse chirurg Myron Firth Metzenbaum, die het instrument gebruikte om delicaat weefsel te knippen.

Bezoek onze webshop voor meer info ! www.besurgical.be